Atisô được nhiều người tin dùng vì loại hoa này không những thơm ngon mà còn rất tốt cho sức khỏe. Cây còn rất dễ tìm kiếm ở Việt Nam. Được trồng nhiều ở Sơn La, Hà Giang, Tam Đảo và đặc biệt là ở Đà Lạt (Lâm Đồng).
Tên thường gọi: Actisô. Tên khoa học: Cynara scolymus L., thuộc họ cúc - Asteraceae. Cây thân thảo cao 1-1,2 m. Thân cây có lông mềm, có khía dọc thân cây. Lá to, dài, mọc so le, phiến lá chia thuỳ ở gốc, những lá ở ngọn hầu như không chia thuỳ, mặt trên lá màu lục và mặt dưới có lông trắng. Cụm hoa ở trên các nhánh, gồm nhiều hoa hình ống và có màu lam tím. Quả nhẵn và dính với nhau thành vòng, dễ tách khi quả chín. Hạt không có nội nhũ.
Cây mọc ở vùng Carthage và các vùng Địa trung hải, trồng ở Ý và Pháp. Ở Việt nam, actisô được trồng ở Sapa, Tam Đảo, Nghệ An, Hải Hưng, và trồng nhiều ở Lâm Đồng.
Bộ phận dùng và thu hái Actisô: Toàn cây (lá, thân, rễ, cụm hoa) – Herba Cynarae Scolymi. Người ta thu hái cụm hoa chưa nở làm rau ăn vào tháng 12 đến tháng 2. Còn lá cũng được thu hái lúc cây sắp ra hoa hoặc đang có hoa, rọc bỏ sống lá đem phơi khô hay sấy khô, dùng làm trà, thuốc...
Actisô có tác dụng gì?
Thành phần hoá học Actisô: Cụm hoa chứa 33,15% protid; 0,1-0,3% lipid; 11-15,5% đường (cần cho người bị bệnh đái tháo đường), 82% nước, còn có các chất khoáng như mangan, phosphor, sắt, các loại vitamin: 300 (gama) vitamin A; 120 (gama) vitamin B1, 30 (gama) vitamin B2, 10 mg vitamin.
Cách dùng cây Actisô:
Sử dụng Actisô dưới nhiều dạng, có thể dùng tươi hoặc khô hâm uống hay nấu thành cao lỏng, cao mềm; còn có dạng chiết tươi bằng cồn hoặc làm cồn thuốc. Hiện nay trên thị trường có nhiều chế phẩm của Actisô: cao Actisô, trà Actisô, Cynaraphytol viên, thuốc ngọt Cynaraphytol, thuốc nước đóng ống Actisamin v.v...
Cây Actisô còn non có thể dùng luộc chín hay nấu canh ăn, những bộ phận thường được dùng làm rau là cụm hoa bao gồm đế hoa mang các hoa, các lông tơ và các lá bắc có phần gốc mềm màu trắng bao xung quanh. Người ta mang về, chẻ nhỏ theo chiều dọc từ 6-8 miếng, rồi đem hầm với xương, thịt để ăn cả cái và nước. Bông Actisô là loại rau cao cấp, khi nấu chín rất dễ tiêu hoá, dùng trị đau gan, giảm đau dạ dày, rất cần cho những người bị bệnh đái tháo đường.
Cứ 100g Actisô cung cấp cho cơ thể 50-70 calo.
Trong lá cây có một chất kết tinh, thường là phức hợp với calcium, magnesium, kalium, natrium, là một glucosid mà người ta gọi là Cynarin, có công thức C25H24O12. H2O mang hai phân tử acid cafeic và một phân tử acid quinic. Trong lá tươi ngoài Cynarin, có một tannoid, hai heterosid flavonic là cyanosid và một chất khác không tan trong ete gọi là scolymosid. Các hợp chất polyphenol có trong lá non nhiều hơn lá già, ở phiến lá nhiều hơn cuống lá, ở chóp lá nhiều hơn gốc lá. Từ năm 1956 người ta tổng hợp được Cynarin.
Atisô được sử dụng dưới nhiều dạng nấu canh, sắc nước, chiết xuất làm thuốc...
Ngoài ra Atisô còn có rất nhiều tác dụng khác như: làm hạn chế nguy cơ mắc bệnh tim, giảm huyết áp, tốt cho hệ tiêu hóa, giảm bớt cảm giác khó chịu do uống rượu, có ích cho phụ nữ mang thai, tăng cường sức khỏe xương, giúp ích cho quá trình trao đổi chất, có ích cho chức năng của não...
Tham khảo thêm các cây thuốc quý ở Việt Nam:
Hotline: 0968 496 905 - 0908 202 657
Chia sẻ bài viết:
Địa chỉ: 771a, Tổ 16, khu phố 1, phường An Hòa, Biên Hòa, Đồng Nai
NPP: 38 Cây Keo, Phường Tam Phú, Q. Thủ Đức, TP. HCM
Hotline/zalo: 0968 496 905 - 0908 202 657
Email: tuyetanh0288@gmail.com